مجموعه باورها و قوانبن اخلاقی کتابداری

مجموعه باورها و قوانین اخلاقی کتابداری

-       به احتمال زیاد، آرمان کتابدار حرفه ای عبارت است از داشتن تصویری روشن از کتابدار آرمانی، آگاهی از خدمات ضروری برای خواننده و حس حفظ معیارها در کارهای روزمره.

-       کتابخانه در طی زمان دراز، توانایی غنا بخشیدن به زندگی جامعه شان را نشان داده اند. بنابراین کتابدار باید اعتقاد به ارزش کارش را در طی تعلیماتش به دست آورده حفظ کند. باید اعتقاد داشته باشد که کتابخانه ها برای مردم مفیدند و او نیز برای کتابخانه مفید است و نباید انتظار سپاسگزاری  داشته باشد.

-       تا جایی که به فلسفه ی اخلاقی حرفه ای و وظایف کتابدار مربوط  است، باید گفت که مقام کتابدار با توجه به مسائل سیاسی، فنی و اجتماعی تعیین می شود. کتابدار حافظ کتاب ها، مشعوف از دانش و وقف پیشبرد آموختن باقی می ماند.

-       کتابدار به گونه ای تربیت می شود که به تمامی مجموعه معتقدات، جزم اندیشه ها، نظریه های سیاسی یا اخلاقی با بی طرفی حرفه ای می نگرد و اجازه می دهد هر متفکری، خواه دارای اندیشه های عاقلانه یا احمقانه، آزادانه حرفش را بزند. او کتابخانه اش را بر صخره ی حق دانستن و آزادی استوار کرده است.

-       کتابدار باید حرمت آزادی ای را که بر تمامی حرفه اش سایه افکنده حفظ کند و آزادی مطالعه، اندیشه، گفتار، مطبوعات و غیره را تضمین نماید.

-       کتابدار اگر با اطمینان معتقد باشد که کتابخانه برای اجتماع لازم است، در کار خود موفق تر و راحت تر خواهد بود. اگر کتابدار موضعی دفاعی و نگرش اعتذاری نسبت به حرفه اش اتخاذ کند، به عنوان کتابداری واقعی از خود سلب صلاحیت می کند و احتمال اینکه در کارش موفق و از آن خشنود باشد از بین می رود.

-       کتابدار باید با بیانی مستدل و رسا اعتقاداتش را اعلام کند.

-       مسأله ذهن خالی مشکل است که کتابداران و تمامی دست اندر کاران آموزش و پرورش و فرهنگ با آن دست به گریبانند. کتابدار می تواند به مقابله ی این فقر ذهنی برخیزد، هر چند به سبب فقر مادی پیروزی در این مبارزه مشکل تر است.

-       با توجه به رفاه مادی مردم کوچه بازار عنایت به رفاه اخلاقی و معنوی مردم افزایش یافته است. در این زمینه کتابداران و کتابخانه ها نقش عظیمی دارند.

-       کتابداری ترکیبی است از زمینه های دانش، مهارت های فنی و انسان گرایی گسترده. تنها عشق به کار و خود را وقف خدمت کردن است که کمبودهای آن ها( کتابداران) را جبران می کند.

-       برای کتابدار آگاه با وجود محدودیت های مالی و موانع دیگر، مجذوب و درگیر شدن با کار و ارئه خدمات بیشتر و بهتر امری اجتناب ناپذیر است. وی غالباً بی توجه و ناخوانده فدای مسأله ی آزادی هایی می شود که به آن ها اعتقاد دارد.

-       کتابدار واقعی به کتاب های مجموعه اش افتخار می کند و همین احساس را در برابر آنچه دیگران در گذشته فراهم کرده اند و آنچه هم اکنون تهیه می شود، دارد. او یک مبلغ است و می خواهد دیگران را در لذت بیشماری که از مکاشفه ی شخصی به دست آورده است شریک گرداند. کتابدار باید خواننده ی کتاب ها و خادم خوانندگان باشد بقیه ی امور دارای چنین اهمیتی نیستند.

-       هدف کتابدار با هدایت و تفسیر مکرر علایق گروه های جامعه به علایق نهایی جامعه منتهی می شود. بدین معنا که کل جامعه برای او استفاده کننده آرمانی محسوب می شوند.

-       کتابدار در برابر جامعه وظیفه ای متعالی دارد و حق سانسور ندارد، نمی تواند به مردم بگوید چه نخوانند، اما در کتابخانه ی خود حق تصمیم گیری در مورد مواردی را که در مجموعه  باشند یا نباشند دارد.

-       مطالعه کاری مطلوب و لذت بخش است. همچنین وسیله افزایش علاقه به زندگی، گسترش افق ذهنی و افزایش میزان درک و فهم است. پاسخ به اندیشه های متناقض و تعیین ارزش سرگرم کنندگی منابع یا ارزش آموزشی آن ها کتابدار است، یعنی کسی که تنها علاقه ی کلی خوانندگان را تفسیر نمی کند، بلکه آن ها را به جاده های عقل هدایت می کند.

-       در ایفا این نقش، کتابدار باید شجاع، هوشمند و معتدل باشد. بدین معنا که اطمینان خوانندگان را جلب کند و چنین اعتمادی همگانی مسلماً یکی از نشانه های کتابداری به معنای راستین آن است.

-       یک کتابدار خوب باید خواننده ای آزمند باشد و برای کمک به دیگران اشتیاق و شور نشان دهد. فنون و مهارت ها را می توان به سرعت آموخت اما عامل مهم موفقیت شور کار و پویایی است.

-       آموزش و پرورش از کودکی آغاز می شود، خدمت کتابخانه برای کودکان نیز باید موازات آن گسترش یابد. کودک به منزله ی خواننده به همدردی و در ک فراوان ما و به عنوان فرد، به کمال و حسن رفتار و رسیدگی ما نیازمند است. اگر در کتابخانه از کودک غفلت کنید، امید رشد او را به عنوان یک شخص باطل می سازید.

-       آزادی اندیشه به حالت آزاد انسان کمک می کند. فلسفه ی کتابداری به این اصل تجسم می بخشد و کتابخانه یکی از نخستین واجبات حفظ این اصل است.

-       خدمت کتابخانه تنها منحصر به برآوردن نیازمندی های خوانندگان نیست، بلکه هدفش خواننده آفرینی هم هست. بهترین یاری خواننده، تقویت آگاهی وی است.

-       حرفه گرایی صرف و مسائل مربوط به آن ممکن است باعث گردد تا هدف اصلی کتابدار که خدمت به مردم است دچار خدشه و فراموشی شود. در این مورد هیچ ابهامی نباید وجود داشته باشد، بدین معنا که وسایل و مهارت ها باید در خدمت هدف اصلی کتابخانه یعنی خدمت به مردم باشد.

-       به هنگام انجام خدمات مرجع، کتابدار باید به معنای واقعی کلمه وجود شخصی خود را محو سازد و خود را به یار صمیمی خواننده تبدیل کند و اصول اخلاقی، مذهبی و سیاسی خویش را کاملاً به فراموشی سپارد. بدین معنا که یک کتابدار خوب به عنوان فردی حرفه ای باید بتواند در مقابل مراجعان یکی بعد از دیگری به سرعت رنگ عوض کند. چنانچه به اصول سیاسی، مذهبی و اخلاقی خاصی پایبند نباشد می تواند تمامی سیاست ها، مذاهب و اخلاق را پذیرا گردد.

همان طور که از مطالب فوق معلوم شد، کتابداری ویژگی منحصر به فردی دارد که شایسته حفظ و توسعه است. این ویژگی چهره ی اخلاقی، معنوی و حرفه ای کتابداری و کتابدار است. اما جز خود کتابدار چه کسی می تواند این پدیده ی اجتماعی بالنده، یعنی کتابخانه را با این ویژگی ها حفظ کند. بنابراین کتابداران باید با اتکا به مهارت ها و فنون و با استفاده از الگوهای اخلاقی و ارزش های اجتماعی هدف اصلی کتابخانه یعنی خدمت به مردم را عملی سازند.

منبع: موکهرجی در تاریخ و فلسفه ی کتابداری( ص53-58)